Zapraszamy na kolokwium naukowe
KOLOKWIUM NAUKOWE
Pracowni Badań nad Urbanistyką i Architekturą Nowoczesną
Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, ul. Szewska 36, sala 309 (III p)
3 marca (sobota) 2018 r.
godz. 11.00-15.00 (z przerwą kawową)
POGRANICZA cz.1
godz. 11.00
dr Anna Kobylińska, adiunkt w ISZiP dr Maciej Falski, adiunkt w ISZiP
dr hab. Marcin Filipowicz, adiunkt w ISZiP, docent w Katedrze języka czeskiego i literatury czeskiej, Uniwersytet w Hradcu Králové
(Zespół Badania Kultur Słowiańskich w Monarchii Habsburskiej, Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej (ISZiP), Uniwersytet Warszawski)
Peryferyjność i lokalność jako kategorie w badaniach kulturowych- przedstawienie koncepcji badań
W badaniach kulturowych trudno o zupełnie nowe kategorie czy rewolucyjne podejścia. Poszukując innego niż dotychczas sposobu na bardziej adekwatny opis sytuacji kulturowej w monarchii habsburskiej, przestrzeni społecznie, politycznie, etnicznie tak różnorodnej, pracujemy nad metodą opisu owej różnorodności wynikającą z uzgadniania odmiennych doświadczeń badawczych. Każde z nas formowało swój warsztat na podstawie innego obszaru kulturowego – czeskiego, słowackiego, chorwackiego; wspólnych ram poszukujemy w rzeczywistości państwa habsburskiego jako całości tworzącej pewien typ, generujący podobne reakcje mimo wszelkich odmienności. Kategorie peryferyjności, w stosunku do słowiańskich reakcji na zmianę kulturową, i lokalności, jako swoistego doświadczania własnego miejsca w habsburskiej wielości, są naszą propozycją zmierzającą do wypracowania modelu wyjaśniającego o charakterze bardziej uniwersalnym. Wnioski opieramy na różnorodności materiału, od publicystyki poprzez piśmiennictwo wspomnieniowe, zapisywane poprzez filtr lokalności, biografie architektów, po analizę przestrzeni miejskiej.
godz. 11.30
Maciej Falski
Architektura i planowanie jako narzędzia współtworzenia przestrzeni społecznej. Przykład Osijeku
Osijek w II połowie XIX wieku był miastem prowincjonalnym z ambicjami stania się stolicą regionu – Slawonii. Od lat 60. do 1940 r. zaznaczało się wyraźnie dążenie do nadania mu charakteru miasta rozwiniętego i nowoczesnego, a jego przestrzeń zaczynano świadomie planować i komponować pod względem wizualnym. Inwestycje w przestrzeni centralnej odzwierciedlają dążenie do pokazania siły nowego mieszczaństwa, można je jednak odczytywać – porównując z dokumentami z innych dziedzin życia społecznego – jako wyraz troski, a z czasem i konfliktu, o przestrzeń społeczną, rozumianą szerzej jako sfera działań i ekspresji wartości ponadindywidualnych. W złożonej rzeczywistości monarchii habsburskiej przykład Osijeku może stanowić swoiste modelowe ujęcie praktyk społeczności lokalnej o wyraźnym potencjale sprawczym.
przerwa kawowa
godz. 13.30
Agnieszka Zabłocka-Kos
(Instytut Historii Sztuki Uniwersytet Wrocławski)
Ani Zachód ani Wschód.
Wrocław i jego architektura na tle miast Środkowej Europy 1860-2016.
Próba identyfikacji znaczeń.
Referat ma na celu ukazanie zjawisk w architekturze i rozwoju przestrzennym Wrocławia, które miały wpływ na budowanie tożsamości miasta i regionu w sytuacjach przełomów politycznych, historycznych i społecznych w latach od ok. 1860 roku do 2016 roku. Specyficzne geopolityczne położenie miasta i Śląska na „wschodnich kresach” Niemiec lub „zachodnich kresach” Polski generowało, w obliczu zagrożenia oderwaniem tej prowincji od aktualnego organizmu państwowego lub jej podziału, ciągłe określanie „strategii przetrwania”. Oparte one były na koncepcjach szeroko rozumianej nowoczesności przemieszanych z budowaniem silnej narodowej tożsamości. Zjawiska te, moim zdaniem, obserwujemy niezależnie od przynależności państwowej Śląska.
Peryferyjne położenie nadodrzańskiej metropolii generowało zachwianie identyfikacji regionalnej jej mieszkańców. Przekładało się to na podejmowanie „heroicznych działań” wyrażonych w wielkich zamierzeniach architektonicznych i wystawowych i udowodnianiu, iż „byliśmy, jesteśmy, będziemy” (niezależnie od czasu i przynależności państwowej). Próba kontekstualizacji architektury Wrocławia na tle środkowoeuropejskich metropolii w kontrze do dominujących „niemieckocentrycznych” rozważań ma wspomóc tezę, iż duchowej i materialnej egzystencji miasta w latach 1860-1945 przyświecała myśl: „będąc na Zachodzie nie poddać się Wschodowi”, w okresie 1945-1989: „będąc na Wschodzie pozostać na Zachodzie”, a po przełomie 1989 r. „będąc na zachodzie Polski, utrzymać się w Europie Zachodniej”.
